4 września to dzień naszej Patronki św. Rozalii (nazywanej także Małą Świętą — la Santuzza) – potomkini Karola Wielkiego, która porzuciła życie dworskie i mieszkała
w górskiej jaskini.
Według starej opowieści urodziła się w zamku Olivella w sycylijskim Palermo około 1130 roku, jako córka księcia Sinibalda, służącego królowi Normanów – Rogerowi II. Przed urodzeniem dziecka matka otrzymała we śnie nakaz z nieba, aby nadała córce imię Rozalia, będzie ona bowiem najpiękniejszym kwiatem rodu i wyspy. Miał to być również proroczy symbol życia pokutnego (kolce róży) i niewinności (biel lilii).
Mając czternaście lat, gdy rodzice próbowali ją przekonać do małżeństwa
z kandydatem z królewskiego rodu, opuściła pałac i zamieszkała w grocie nieopodal Palermo. Jako pustelnica, w ścisłej łączności z Bogiem, prowadziła życie pełne modlitwy, pokuty
i wyrzeczeń. Po pewnym czasie zmieniła miejsce pobytu, przenosząc się w okolice Monte Pellegrino. Nieprzyzwyczajona do surowego życia zmarła młodo, prawdopodobnie 4 września 1160 r. (inne źródła podają rok 1165).

Kult św. Rozalii
Według podań z okolic Palermo kult Rozalii powstał dość wcześnie, jednak rozwinął się dopiero w XVII wieku. 15 lipca 1624 roku odkryto w jednej z grot szczątki św. Rozalii
i uroczyście przeniesiono do katedry w Palermo. Jak podają żywoty świętej, ciało Jej zostało w naturalny sposób zmumifikowane przez krople wody, kapiące ze sklepienia jaskini.
Woda, ściekając na ciało, pokryła je rodzajem powłoki przezroczystej jak alabaster: Bowiem krople wody z kamienia pieczary, w której żyła, kapiąc i w kamień się obracając, ciało otoczyły, pochowały, zamknęły – jak bursztyn świeży (zasklepia) żyjątka – i nad nim kamień na dwie dobre piędzi gruby jak grobowiec jakiś znaczny wybudowały. W tym to grobie godnie pochowane i ludziom niewiadome leżało (…) ciało św. Rozalii (O. Fryderyk Szembek, Informatia Krotka, Toruń 1630).
Przedstawione informacje pochodzą z żywotów świętej, pisanych głównie w XVII wieku, które w znacznej mierze opierają się na miejscowych podaniach i legendach. Pewne jest to, że św. Rozalia żyła w XII wieku i założyła pustelnię w grocie w okolicach Palermo
na Sycylii.
Podanie głosi, że podczas znalezienia relikwii miała ustać zaraza, która wówczas nękała Palermo i całą okolicę. Od tego czasu zaczął się kult, a św. Rozalia jest wzywana jako patronka chroniąca od zarazy. Czterdzieści dni później w innej grocie (według podań pierwszym miejscu pobytu Rozalii) odkryto na ścianie wyryty ręką świętej napis: Ja, Rozalia, córka Sinibalda, postanowiłam żyć w tej grocie dla miłości mego Pana, Jezusa Chrystusa.

Imię św. Rozalii wpisał do Martyrologium Rzymskiego papież Urban VIII w 1630 r.,
a 4 września wyznaczono na Jej doroczne wspomnienie w liturgii.

Chcąc upamiętnić tę niezwykłą postać, w katedrze w Palermo zbudowano osobną kaplicę, gdzie umieszczono relikwie. Na górze Monte Pellegrino wzniesiono kościół,
a w grocie utworzono kaplicę. Do dziś w Palermo 15 lipca odbywa się uroczysta procesja
ku czci Rozalii, w ten sposób całe miasto i okolice świętują pamiątkę odnalezienia relikwii. Natomiast 4 września pielgrzymi wędrują do groty na Monte Pellegrino.
Atrybutem Świętej są: czaszka, grota, w której mieszkała, wieniec z róż, lilia, księga, krzyż, różaniec. Przedstawiana jest jako dziewczyna (pokutnica) w stroju z epoki. Wzywana w obronie przed zarazami i chorobami zakaźnymi, to także patronka: Palermo, Sycylii, Wenezueli.

Kult św. Rozalii w Polsce
Do Polski relikwie św. Rozalii sprowadzono staraniem jezuitów 25 lipca 1630 r. Początkowo znajdowały się tylko w krakowskich kościołach pod wezwaniem: św. Barbary oraz św. Piotra i św. Pawła. Obecnie w Polsce święta Rozalia jest patronką w osiemnastu parafiach, a w niemal 290 innych wspólnotach i muzeach na terenie kraju znajdują się poświęcone jej kapliczki, feretrony, obrazy, relikwie, figury, płaskorzeźby i freski.
Nasza Patronka św. Rozalia jest jedyną świętą o tym imieniu, które zapewne powstało
z połączenia łacińskich słów: rosa – róża i lilium – lilia. Nawiązuje ono do wspomnianego podania, mówiącego o narodzinach świętej.

Święta Rozalia w Zagnańsku
Biskup krakowski Andrzej Trzebicki z własnych funduszy wybudował nasz kościół: „(…) mający posadzkę ciosową. Długość kościoła wynosiła 42 łokcie, szerokość 18 łokci, wysokość 15 łokci”. Tablica, znajdująca się w świątyni, zawiera informację o konsekracji dokonanej przez biskupa fundatora 30 maja 1677 r.
Wykuty napis w języku łacińskim głosi, m.in.: „1677 roku, dnia 30 maja. Najjaśniejszy
i najdostojniejszy Andrzej Trzebicki, z łaski Bożej i Stolicy Apostolskiej, biskup krakowski, książę siewierski konsekrował ten kościół na cześć i chwałę Boga wszechmogącego
i dla uczczenia świętej Rozalii Dziewicy i świętego Marcina Biskupa i Wyznawcy …”

Obraz Patronki parafii – św. Rozalii – zasłynął jako cudowny podczas epidemii tyfusu
i cholery na Kielecczyźnie w pierwszej połowie XIX wieku. Dlatego w tym okresie kult św. Rozalii w naszym kościele bardzo się rozwinął. Świadczą o tym wpisy w źródłach kościelnych. W sporządzonym przez ks. Izydora Grellę w 1872 r. opisie kościoła czytamy: „Do weselszych chwil Kościoła zaliczyć ośmielam się te ciągłe zamawiane Nabożeństwa przez okolicznych mieszkańców przed ołtarzem Świętej Rozalii – Patronki od morowego powietrza – albowiem podczas grasujących często chorób: cholery, powietrza, tyfusów, zarazy na bydło i ogólnego pomorku – pobożni formując się w znaczne oddziały, wśród pieni pobożnych na ustach i duszy, wśród chorągwi i odgłosu parafialnego bębna, przyciągając wśród znoju, kurzawy i upału do Zagnańska, a padając na kolana przed Ołtarzem Świętej Rozalii – błagają Boga, aby za przyczyną tej Świętej Pustelnicy, nieszczęścia chorób raczył
od nich oddalić, karę za grzechy zasłużoną darować (…). Corocznie prawie Obywatele Kielc zebrawszy się licznie, bo po 800 razem, pod przewodnictwem Duchownym jednego z Xięży Wikaryuszów Kieleckich, przychodzą tu na Nabożeństwo do Świętej Rozalii szukając pociechy duszy i oddalenia wszelkich niepowodzeń i nieszczęść, jakie cudowna Opatrzność
na grzeszników zsyła”.

Trzydzieści lat później ks. A. Czarkowski zanotuje: „ Na ten odpust zaprasza się księży z sąsiednich parafii i przychodzą kompanie z sąsiednich parafii, bo obraz św. Rozalii lud uważa (że) jest cudowny, bo wielu doznało łask od Boga, szczególnie podczas epidemii cholery”.

Relikwie św. Rozalii w Zagnańsku
W niedzielę, 15 listopada 1970 roku, biskup sufragan kielecki dr Edward Materski przekazał relikwie patronki św. Rozalii do kościoła. W dokumentach parafialnych czytamy: „(…) oficjalnie przekazaliśmy miejscowemu proboszczowi ks. kanonikowi Janowi Kurczabowi, relikwie św. Rozalii, patronki tutejszego kościoła, osobiście przywiezione przez Nas z Rzymu na prośbę wspomnianego księdza kanonika. Relikwie te, umieszczone w nowo sporządzonym relikwiarzu, po uczczeniu przez zebrane duchowieństwo, zostały przeniesione w procesji do kościoła. Uroczystość zgromadziła wielką liczbę parafian (…)”.
Na zakończenie ksiądz biskup polecił opiece św. Rozalii całą parafię.
Relikwiarz wykonany jest z pozłacanego metalu w kształcie krzyża ustawionego
na okrągłej podstawie. Na trzonie znajduje się metalowy talerzyk, wyżej umieszczona jest ozdobiona wieńcem z rubinów puszka z relikwiami św. Rozalii. Górne ramiona krzyża znajdują się na tle utworzonym przez symbole czterech Ewangelistów.
Św. Rozalia w świątyni
Ołtarz świętej Rozalii del Pellegrino został wykonany z drewna w XVII wieku. Centralne miejsce zajmuje obraz przedstawiający modlącą się do Matki Boskiej św. Rozalię, która ubrana jest w białą suknię, zieloną tunikę i błękitną opończę. Na głowie srebrzy się książęca korona. U stóp naszej patronki leży otwarta książka z krzyżem włożonym między karty. Matka Boska z Dzieciątkiem unosi się w chmurach i spogląda na swoją służebnicę.
Na łukowatym zwieńczeniu obrazu umieszczono srebrny kartusz z napisem St. Rosalia ora pro nobis (Św. Rozalio módl się za nami). Nad kartuszem widnieje promienista gloria
ze splecionymi literami SR (Santa Rosalia). Całość wykonano z wielkim smakiem
i kunsztem. Na zielonym tle ołtarza umieszczono złocone ozdoby roślinne. Kiedyś na mensie tego ołtarza stało drewniane, pozłacane w środku tabernakulum, w nim przechowywany był Najświętszy Sakrament podczas 40 godzinnego nabożeństwa. Po wykonaniu ostatnich prac konserwatorskich ołtarz nabrał nowego blasku.

Św. Rozalia w świątyni
Na wschodniej części kopuły frontalnej na obrazach przedstawione są trzy sceny
z życia św. Rozalii. Polichromię w stylu neobarokowym na zlecenie ks. Józefa Piwowarczyka wykonali w latach 1978 – 79 Kazimierz Morway, Jadwiga i Jerzy Sznajderowie. Obrazy przedstawiają: św. Rozalię w adoracji dzieciątka Jezus, drugi – żegnającą się z rodziną i bliskimi, a trzeci – przyjmującą krzyż .
Kult naszej Patronki widoczny jest także poza świątynią, np. w miejscowości Chrusty stoi kapliczka pochodząca z drugiej połowy XVIII wieku. Wewnątrz znajduje się postać świętej Rozalii, która przedstawiona jest w formie drewnianej, polichromowanej rzeźby o wysokości 89 cm. Wykonana została w stylu późnobarokowym przez nieznanego artystę lokalnego.
Święta stoi na niskim piedestale z prawą nogą lekko wysuniętą, zgiętą w kolanie, podpartą o podwyższenie: prawa ręka jest podniesiona na wysokość piersi, równoległa do niej lewa, nieco opuszczona, zgięta i wysunięta; głowa – o młodych rysach twarzy – skręcona
w kierunku lewego ramienia. Święta ukazana jest w długiej, błękitnej sukni o zawiniętych
do łokci rękawach, sięgającej do bosych stóp, podszytej białą tkaniną oraz w silnie pofałdowanym, ciemnoczerwono – ugrowym płaszczu na plecach, prze-rzuconym przez biodra na brzuch. Włosy ma zaczesane do góry – pukle są bordowe, takie same usta,
a karnacja różowa.
Obecność naszej patronki widoczna jest do dziś. Przykładem może być przekazanie przez rodzinę ppłka Mieczysława Białkiewicza, jako wota dziękczynne za opiekę św. Rozalii, jego odznaczeń, zdobytych podczas II wojny światowej. Mieczysław Białkiewicz urodził się 20 grudnia 1919 r. w Zagnańsku i został ochrzczony w naszym kościele parafialnym.
W Dniu Papieskim 2011 r. dla uczczenia beatyfikacji Jana Pawła II, jako dar dziękczynny, rodzina Państwa Grudzieckich przekazała do kościoła chorągiew, przedstawiającą z jednej strony wizerunek Ojca Świętego, a z drugiej św. Rozalię.
Przygotował: Roman Piskulak